آداب پیامبر اکرم (ص) در نماز (قسمت اول)
«آداب پیامبر اکرم (ص) در نماز»
«قسمت اول»
و نیز در کافى به سند خود از حنان نقل کرده که گفت: عمرو بن حریث از امام صادق (علیه السلام) - در حالى که من هم نشسته بودم - پرسید: فدایت شوم مرا از نماز رسول خدا (صلى الله علیه و آله) خبر ده ، حضرت فرمود: رسول خدا هشت رکعت نافله ظهر و چهار رکعت ظهر و هشت رکعت نافله عصر و چهار رکعت نماز عصر و سه رکعت مغرب و چهار رکعت نافله آن و چهار رکعت عشا و هشت رکعت نافله شب و سه رکعت وتر و دو رکعت نافله فجر و دو رکعت نماز صبح مى خواند، عرض کردم ، فدایت شوم اگر من بتوانم بیشتر از اینها نماز بخوانم خداوند مرا بخواندن نماز زیاد عذاب مى کند؟ فرمود نه ، و لیکن تو را عذاب مى کند به ترک سنت رسول خدا (صلى الله علیه و آله).
علامه طباطبایی:
از این روایت استفاده مى شود که: دو رکعت نماز نشسته بعد از عشا یعنى «عتمه» جزو پنجاه رکعت نماز یومیه نیست بلکه متمم آن و براى این است که با آن بنابراین که دو رکعت نشسته یک رکعت ایستاده حساب مى شود عدد نمازها به پنجاه و یک برسد و نیز براى این تشریع شده که بدل از نماز یک رکعتى وتر باشد، به این معنا که اگر کسى ده رکعت نافله شب را خواند و مرگ مهلتش نداد که یک رکعت وتر را بخواند این دو رکعت نشسته عتمه به جاى آن حساب شود، کما اینکه کلینى هم در کافى به سند خود از ابى بصیر از ابى عبدالله (علیه السلام) روایت مى کند که فرمود: کسى که ایمان به خدا و روز جزا دارد هرگز تا نماز وتر نخوانده نمى خوابد، ابى بصیر مى گوید عرض کردم: مقصود شما از وتر همان دو رکعت نشسته بعد از عشاء است؟ فرمود: آرى این دو رکعت یک رکعت حساب مى شود و اگر کسى آن را بخواند و در آن شب مرگ او را از خواندن وتر باز بدارد مثل کسى مى ماند که وتر را خوانده باشد اگر هم نمرد که آخر شب برخاسته وتر را مى خواند، عرض کردم : آیا رسول خدا (صلى الله علیه و آله) هم این دو رکعت را خواند؟ فرمود: نه، عرض کردم: چرا؟ فرمود: براى اینکه به رسول خدا (صلى الله علیه و آله) وحى مى آمد و مى دانست که آیا امشب مى میرد یا نه ، دیگرانند که چنین علمى ندارند از همین جهت بود که خودش نخواند و به دیگران دستور دادت بخوانند.
و ممکن است مقصود امام (علیه السلام) از اینکه فرمود: رسول خدا (صلى الله علیه و آله) این دو رکعت نماز را نخواند، این باشد که آن حضرت دائما این نماز را نمى خواند، بلکه گاهى مى خواند و گاهى نمى خواند، کما اینکه از بعضى از احادیث دیگر هم این معنا استفاده مى شود، و با این احتمال، روایت ابى بصیر معارض و منافى با روایت دیگرى که مى گوید رسول خدا (صلى الله علیه و آله) این نماز را مى خواند نخواهد بود.
و در تهذیب به سند خود از زراره نقل کرده که گفت شنیدم حضرت ابى جعفر (علیه السلام) مى فرماید: رسول خدا (صلى الله علیه و آله) در هیچ روزى تا ظهر نمى شد نمازى نمى خواند وقتى که ظهر مى شد و به قدر نصف انگشت سایه مى گشت هشت رکعت مى خواند و وقتى سایه به قدر یک ذراع مى شد نماز ظهر را مى خواند بعد از نماز ظهر هم دو رکعت و قبل از نماز عصر دو رکعت مى خواند تا آنکه سایه بقدر دو ذراع مى شد آن وقت نماز عصر را بجا مى آورد و وقتى آفتاب غروب مى کرد نماز مغرب را و بعد از زوال سرخى شفق، عشا را مى خواند و مى فرمود: وقت عشا تا ثلث شب امتداد دارد، بعد از عشا نماز دیگرى نمى خواند تا شب به نصف مى رسید، آنگاه برمى خاست و سیزده رکعت نماز مى خواند که سیزدهمى آن نماز وتر بود و دو رکعت از آن نافله صبح و وقتى فجر طالع و هوا روشن مى شد نماز صبح را مى خواند.
علامه طباطبایی: در این روایت تمامى نافله عصر را ذکر نکرده و مهم هم نیست چون از سایر روایات مقدار آن بدست مى آید.
و نیز در تهذیب به سند خود از معاویه بن وهب نقل مى کند که گفت: شنیدم که امام صادق (علیه السلام) در ضمن بیان چگونگى نماز رسول خدا (صلى الله علیه و آله) مى فرمود: ظرف آب را رو پوشیده بالاى سرش مى گذاشتند و آن جناب مسواک خود را هم زیر رختخواب خود مى گذاشت و مى خوابید، تا چندى که خدا بخواهد، و وقتى از خواب بیدار مى شد مى نشست و نظرى به آسمان مى افکند و آیاتى را که در سوره آل عمران است یعنى آیات «ان فى خلق السموات و الارض ...» را مى خواند سپس دندانها را مسواک کرده، تطهیر نموده و به مسجد مى رفت و چهار رکعت نماز مى خواند که رکوع هر رکعتش بقدر قرائت آن و سجودش بقدر رکوع آن طول مى کشید، به حدى که مردم مى گفتند کى سر از رکوع برمى دارد و به سجده مى رود؟ و هم چنین سجده اش بحدى طولانى بود که گفته مى شد چه وقت سر برمى دارد، آنگاه به بستر خود برمى گشت و تا خدا مى خواست مى خوابید، آنگاه بیدار شده مى نشست و همان آیات را تلاوت نموده، چشم را به آسمان مى انداخت، آنگاه مسواک زده تطهیر نموده و به مسجد مى رفت، باز هم مثل بار اول چهار رکعت نماز مى گذاشت، مجددا به بستر خود مراجعت نموده، مقدارى مى خوابید، سپس بیدار شده نگاهى به آسمان انداخته و همان آیات را تلاوت مى نمود، باز مسواک و تطهیر را انجام داده به مسجد تشریف مى برد و یک رکعت نماز وتر و دو رکعت دیگر خوانده و براى نماز صبح بیرون مى شد.
و روایت شده که آن جناب نافله صبح را در اول فجر مختصر مى خواند و براى نماز صبح بیرون مى رفت.
