حضرت فاطمه «سلام‌اللّه‌علیها»، مقصد خلقت
«حضرت فاطمه (سلام الله علیها) مقصد خلقت»
به روایت «یا احمد لولاک لما خلقت الافلاک و لولا علی لما خلقتک و لولا فاطمه لما خلقتکما»
«ای احمد (ص) اگر تو نبودی افلاک را خلق نمی‌کردم و اگر علی (ع) نبود تو را خلق نمی‌کردم و اگر فاطمه (س) نبود شما دو نفر را خلق نمی‌کردم.»
از نظر معرفتی چگونه باید نگاه کرد؟ آیا به این معناست که مقام حضرت فاطمه زهرا (س) از پیامبر (ص) و امیرالمومنین (ع) بالاتر است؟
پاسخ استاد اصغر طاهرزاده:
این روایت نظر به نبوت حضرت محمّد «صلوات‌اللّه‌علیه‌وآله» و امامت حضرت علی «علیه‌السلام» دارد و به اعتبار نبوت حضرت محمد «صلوات‌اللّه‌علیه‌وآله» و امامت حضرت علی «علیه‌السلام»، هدف از خلقتِ حضرت محمّد و حضرت علی «علیه‌السلام»، حضرت فاطمه «علیها‌السلام»است، به عنوان ظهور بندگی کامل خدا. یعنی حال که هدف خلقت انسان‌ها، بندگی خداست و از طرفی هدف از خلق نبی «صلوات‌اللّه‌علیه‌وآله» به اعتبار نبوتش، و هدف از خلق امام به اعتبار امامتش، همه و همه، ظهور آن بندگی است که خداوند هدف خلقت انسان‌ها قرار داده است، و حال که فاطمهزهرا «علیها‌السلام» مظهر بالفعل آن بندگی است که نبوت و امامت برای ظهور آن پدید آمده‌اند، پس اگر نظر به فعلیت کامل بندگی که همان فاطمهزهرا «علیها‌السلام»است نبود، اصلاً خداوند نبوّت و امامتی را اراده نمی‌کرد و لذا است که می‌توان نتیجه گرفت فاطمهزهرا «علیها‌السلام» مظهر کامل بندگی است. باید توجّه داشت که این روایت نمی‌خواهد مقام عبودیت پیامبر و علی «علیه‌السلام» را نفی کند، چراکه خداوند در توصیف رسول‌الله «صلوات‌اللّه‌علیه‌وآله» صفت «عَبْدُهُ» را بر صفت «رَسُولُهُ» مقدم می‌دارد و در واقع عبودیت محض رسول‌الله «صلوات‌اللّه‌علیه‌وآله» را تأیید کرده است، ولی در پیامبرخدا «صلوات‌اللّه‌علیه‌وآله» عبودیت و نبوت و در علی «علیه‌السلام» عبودیت و امامت جمع است و چون خداوند در خلقت انسان نظر به عبودیت او دارد و فاطمهزهرا «علیها‌السلام» نمونة صریح و روشن این عبودیت است. روایت می‌فرماید: مقصدخلقتِ نبوّت و امامت، خلقت فاطمهزهرا «علیها‌السلام»است و در واقع فاطمه «علیها‌السلام» مظهر همان عبودیت پیامبر خدا «صلوات‌اللّه‌علیه‌وآله» است و محبت شدید پیامبر خدا «صلوات‌اللّه‌علیه‌وآله» به فاطمهزهرا «علیها‌السلام» در همین راستا است که در آینه وجود فاطمه «علیها‌السلام» عبودیت خود را می‌یابد و در عبودیت او مظهری از حقایق را می‌بیند و لذا پیامبر «صلوات‌اللّه‌علیه‌وآله» می‌فرماید:
«فَاطِمَةُ حَوراءُ اِنْسِیَّةٌ، فَکُلَّما اَشْتَقْتُ اِلی رائِحَةِ‌‌الْجَنَّةِ، شَمَمْتُ رائِحَةَ اِبْنَتی فاطِمَةَ»؛ (۱)
یعنی فاطمه حوریه‌ای بشرگونه است، هر زمان مشتاق بوی بهشت می‌شوم، دخترم فاطمه را می‌بویم. در حدیث دیگری می‌فرمایند:
«فَما قَبَّلْتُها قَطُّ اِلاّ وَجَدْتُ رائِحَةَ شَجَرَةِ طُوبی مِْنها» (۲)
یعنی هرگز فاطمه را نمی‌بوسم، مگر این‌که بوی درخت طوبی را از او استشمام می‌کنم.
پس فاطمهزهرا «علیها‌السلام» مظهر جامعیت بهشت است و حضرت پیامبر «صلوات‌اللّه‌علیه‌وآله» وقتی می‌خواهند به بهشت و شجرة طوبی منتقل شوند و از آن حقایق غیبی بهره گیرند، به فاطمه «علیها‌السلام» نظر می‌کنند و او را می‌بویند و ارادت به مقام فاطمه زهرا «علیها‌السلام» و توجّه به مقام آن حضرت، قدرت چنین انتقالی را برای ما نیزدارد، البته در حدّ خودمان. توجه به این‌گونه مقاماتِ حضرت‌زهرا «علیها‌السلام» مقدمه برای معرفت به آن حضرت خواهد شد و زمینة درک شب قدر می‌شود.
۱) «بحارالانوار»، ج43، ص4.
۲) «بحارالانوار»، ج43، ص6.
حسین