عوامل افزایش و کاهش روزی
«عوامل افزایش و کاهش روزی»
کار و تلاش
اصلی ترین عامل در کسب روزی برای انسان تلاش و کوشش و همت خود اوست چرا که «لیس للإنسان إلا ما سعی» (۱) برای انسان هیچ چیز نیست مگر آنچه که کوشیده و به دست آورده یعنی اگر تلاش نمود و حرکت کرد خداوند نیز در دامان او برکت می نهد و اگر سستی کرد چیزی جز تنگدستی نصیب خود نکرده است و خداوند در جای دیگر می فرماید: هر کس بر وفق کوشش و تلاش جزا می یابد. (۳) و در این رهگذر هر کس کمر همت بست و به دنبال کسب روزی رفت چه مادی و چه معنوی سود جست و هر کس تنبلی کرد جز زیان افسون برای خود فراهم نکرده است و در عین این تلاش برای کسب روزی از معصومین سفارش شده که حتی نباید غم روزی فردا را بخوریم رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ به امام علی ـ علیه السلام ـ می فرماید: «لا تهتم برزق غد فان کل غد یأتی برزقه. (۳) خود را به زحمت نینداز برای رزق فردا که هر روز روزی آن روز به همراهش می رسد.»
صبح زود به دنبال کسب رفتن
تجارت
یکی دیگر از عوامل زیادتی روزی که در روایات به آن بسیار سفارش شده است تجارت است مثلاً در کتاب شریف وسائل الشیعه فصلی از احادیث آمده است که فقط ما را تشویق به تولید و تجارت می کند که ما از باب نمونه چند مورد را ذکر می کنیم در حدیثی از امام صادق ـ علیه السلام ـ آمده است:
تسعه أعشار الرزق فی التجارة. نُه دهم از رزق در تجارت است. (۴) و حتی این تشویق به جایی رسیده که معصومین آن را سبب زیادی عقل می دانند در حدیثی از امام صادق آمده است که: تجارت عقل را زیاد می کند. (۵) و در مقابل احادیثی نیز آمده اند که دلالت بر کراهت ترک تجارت می کند.
توکل به خدا
دیگر از عواملی که سبب ازدیاد روزی می شود توکل به خداوند است در تمامی امور زندگی خصوصاً در رزق و روزی چرا که خداوند موجودی را که آفرید و به آن احسن الخالقین گفت و او را خلیفه در روی زمین قرار داد هرگز از یاد نمی برد همانطور که روزی پرندگان آسمان و جنبندگان کوچک زیر زمین را از یاد نمی برد. و ما نیز در مقابل وظیفه داریم یاد او را از خاطر دور نکنیم که تنها روزی دهندة ما خداوند است نه کسی دیگر، از حضرت رسول نقل شده است که فرمودند:
«لوانکم تتوکلون علی الله حق توکله لرزقکم کما یرزق الطیر... (۶) هر کس از شما توکل کند به خداوند به گونه ای که حق توکل را ادا کند خداوند روزی شما را خواهد داد کما اینکه روزی پرندگان در آسمان را خواهد داد. و حضرت علی ـ علیه السلام ـ نیز در این باره می فرماید: من توکل علی الله سبحانه کفی و استغنی هر کس توکل کند به خداوند تعالی او را کافی است و خداوند او را بی نیاز از هر چیز دیگری کند.
معنویت و عبادت
۱. استغفار کردن: «عَنِ النَّبِی ص قَالَ أَکثِرُوا الِاسْتِغْفَارَ فَإِنَّهُ یجْلِبُ الرِّزْقَ» (۷) رسول خدا (ص): زیاد استغفار کنید که سبب افزایش روزی می گردد.
۲. دعا برای دیگران: «أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ دُعَاءُ الْمَرْءِ لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیبِ یدِرُّ الرِّزْقَ وَ یدْفَعُ الْمَکرُوهَ» (۸) امام صادق (ع) می فرماید: دعا کردن برای برادر مؤمن در غیاب او سبب افزایش روزی و دفع گرفتاری می گردد.
۳. زیارت امام حسین (ع): امام صادق (ع) می فرماید: هر کس امام حسین (ع) را زیارت کند، خداوند به نیازهای او توجه دارد و مسائل مهم دنیایی او را حل می کند. و این زیارت سبب افزایش روزی فرد می گردد. «وَ مَنْ زَارَهُ کانَ اللَّهُ لَهُ مِنْ وَرَاءِ حَوَائِجِهِ وَ کفِی مَا أَهَمَّهُ مِنْ أَمْرِ دُنْیاهُ وَ إِنَّهُ یجْلِبُ الرِّزْقَ عَلَی الْعَبْد» (۹) روایت دیگر از امام باقر (ع) نقل شده است: «عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ مُرُوا شِیعَتَنَا بِزِیارَةِ قَبْرِ الْحُسَینِ ع فَإِنَّ إِتْیانَهُ یزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ یمُدُّ فِی الْعُمُرِ وَ یدْفَعُ مَدَافِعَ السُّوءِ وَ إِتْیانَهُ مُفْتَرَضٌ عَلَی کلِّ مُؤْمِنٍ یقِرُّ لَهُ بِالْإِمَامَةِ مِنَ اللَّه» (۱۰) حضرت می فرماید: به شیعیان ما دستور دهید که قبر امام حسین را زیارت کنند. زیرا زیارت او روزی را زیاد، عمر را طولانی و گرفتاری ها را برطرف می کند و زیارت او بر هرکسی که امامت او را پذیرفته، واجب است.
مصادیق دیگری نیز برای معنویت و عبادت در روایات ذکر شده که فهرست وار به آنها اشاره می گردد:
۴. خواندن آیه الکرسی
۵. خواندن سوره «یس»
۶. خواندن زیات عاشورا
۷. قرائت سوره «واقعه» در هر شب
۸. اقامه نماز با حالت خشوع
۹. دعا برای پدر و مادر
۱۰. حضور در مسجد، قبل از اذان
۱۱. خواندن نماز شب.
۱۲. اذان گفتن و همراهی با اذان گو
۱۳. گفتن سی بار «سبحان الله و بحمده سبحان الله العظیم و بحمده» در هر روز
۱۴. گفتن صد مرتبه «لا اله الا الله الملک الحق المبین» در هر روز
۱۵. سلام کردن و خواندن سوره «توحید»، بعد از داخل شدن در منزل
۱۶. گفتن «لا حول و لا قوه الا بالله»
۱۷. انجام مستحبات نماز صبح و نماز وتر در نماز شب
۱۸. مداومت بر قرائت سورة «قدر»
۱۹. جمع بین دو نماز مغرب و عشا - ظهر و عصر
۲۰. دعا کردن برای برادران مومن، در خلوت
۲۱. خواندن سوره «صافات» در روزهای جمعه
۲۲. تعقیب خواندن بعد از نماز صبح و عصر
۲۳. خواندن سوره «مُلک» هر روز صبح
۲۴. مداومت در وضو و طهارت
قناعت و میانه رویی
قناعت و میانه روی در اقتصاد و معیشت خانواده نیز یکی از اسباب جلب روزی است یعنی نه افراط و نه تفریط. در این باره نیز احادیث بسیاری موجود می باشد حضرت علی ـ علیه السلام ـ می فرمایند: کن قنعا تکن غنیاً (۱۱) یعنی قانع باش تا بی نیاز شوی از دست درازی و استمداد طلبیدن از غیر خداوند. و حضرت در جای دیگر می فرماید: هیچ گنجی مانند قناعت نیست. (۱۲)
سپاسگزاری
دیگر از عواملی که باعث ازدیاد روزی می شود شکر نعمت است چرا که شکر نعمت نعمتت افزون کند و کفر نعمت و ناشکری از کفت بیرون کند. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در این باره می فرماید: شکر نعمة یضاعفها و یزیدها. (۱۳) در این مورد نیازی به توضیح بیشتر نیست چرا که امری فطری است. یکی از موارد سپاسگزاری احترام به خرده نان است. که در روایات اشاره شده است. که احترام به خرده نان سبب افزایش روزی می گردد.
زکات، انفاق و صدقه
در خطبه حضرت زهراء زکات به عنوان عامل افزایش روزی معرفی شده است. «وَ الزَّکاةُ تَزِیدُ فِی الرِّزْق» (۱۴) دیگر از عوامل جلب روزی خداوند صدقه است گذشته از آثار دیگری که دارد خداوند خود ضامن برگشت عوض آن شده است کما اینکه در یکی از آیات می فرماید:. ... «و ما انفقتم من شی فهو یخلفه و هو خیر الرازقین» (۱۵) هر چه در راه خداوند انفاق کنید به شما عوض می بخشد و او بهترین روزی دهندگان است و در جای دیگری می فرمایند: آن کیست که به خداوند قرض نیکو دهد تا خداوند بر او چندین برابر برگرداند و پاداشی با لطف و کرامت به او عطا کند. (۱۶) حضرت علی ـ علیه السلام ـ نیز در این باره می فرمایند: استنزلوا الرزق بالصدقه. (۱۷) و در ادامة این حدیث می فرماید: کسی که به گرفتن عوض یقین و باور داشته باشد در بخشیدن سخی و جوانمرد است.
میهمانی دادن نیز در روایات از عوامل افزایش روزی مطرح شده است.
خوش رفتاری و همکاری با دیگران
۱. خوش رفتاری با همسایگان: «أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ حُسْنُ الْجِوَارِ یزِیدُ فِی الرِّزْقِ» امام صادق (ع): همسایه نیک بودن سبب ازدیاد روزی می گردد. (۱۸)
۲. صله رحم: «إِنَّ صِلَةَ الرَّحِمِ تُزَکی الْأَعْمَالَ وَ تُنْمِی الْأَمْوَالَ وَ تُیسِّرُ الْحِسَابَ وَ تَدْفَعُ الْبَلْوَی وَ تَزِیدُ فِی الرِّزْقِ» صله رحم سبب پاکی اعمال، رشد اموال، سهولت حساب، دفع بلا و افزایش روزی می گردد. (۱۹)
۳. راست گویی و ادای امانت: امام صادق (ع) در مورد زنی که امانت دار مردم بود، می فرماید: «إِنَّهَا صَدَقَتِ الْحَدِیثَ وَ أَدَّتِ الْأَمَانَةَ وَ ذَلِک یجْلِبُ الرِّزْقَ» یعنی آن زن راستگو و امانت دار است، و این دو تا سبب افزایش روزی می گردند. (۲۰)
۴. برطرف کردن نیازمندی های: امام (ع): از قرض دادن خمیر، نان و گرفتن آتش امتناع نکنید زیرا این اعمال سبب افزایش روزی برای اهل منزل می گردد. «لَا تُمَانِعُوا قَرْضَ الْخَمِیرِ وَ الْخُبْزِ وَ اقْتِبَاسَ النَّارِ فَإِنَّهُ یجْلِبُ الرِّزْقَ عَلَی أَهْلِ الْبَیتِ»ِ (۲۱)
۵. احسان کردن زیاد به والدین
۶. خوبی نیت
۷. گرامی داشتن ناتوان ها
۸. عفت کلام داشتن
۹. کم حرفی
۱۰. خوش خلقی
۱۱. سخاوت: یکی از مصادق آن روشن کردن چراغ، قبل از غروب آفتاب است که در روایات به آن اشاره شده است.
نظافت و بهداشت
مصادق مختلفی از نظافت و بهداشت در روایات مطرح شده است که می توان همه آنها را تحت عنوان کلی رعایت نظافت و بهداشت مطرح کرد.
«عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ یحِبُّ الْجَمَالَ وَ التَّجَمُّلَ وَ یکرَهُ الْبُؤْسَ وَ التَّبَاؤُسَ فَإِنَّ اللَّهَ إِذَا أَنْعَمَ عَلَی عَبْدٍ نِعْمَةً أَحَبَّ أَنْ یرَی عَلَیهِ أَثَرَهَا قِیلَ کیفَ ذَلِک قَالَ ینَظِّفُ ثَوْبَهُ وَ یطَیبُ رِیحَهُ وَ یجَصِّصُ دَارَهُ وَ یکنُسُ أَفْنِیتَهُ حَتَّی إِنَّ السِّرَاجَ قَبْلَ غِیبِ الشَّمْسِ ینْفِی الْفَقْرَ وَ یزِیدُ فِی الرِّزْقِ» (۲۲)
امام صادق (ع): خداوند زیبایی و زینت را دوست دارد، خوش ندارد که فرد خود را فقیر و درمانده نشان دهد، زیرا خداوند دوست دارد که وقتی نعمتی به بنده اش می رسد، اثر آن را ببیند، گفته شد، چگونه؟ فرمود، لباس خود را پاکیزه نگه دارد، خود را خوشبو سازد، خانه اش را جارو زند، زباله های آن را دور ریزد. حتی روشن کردن چراغ قبل از غروب آفتاب فقر را و روزی را افزایش می دهد.
موارد مختلفی از رعایت بهداشت و نظافت در روایات مطرح شده است به عنوان مثال:
۱. شستن دست قبل و بعد از غذا: «عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص أَنَّهُ قَالَ غَسْلُ الْیدَینِ قَبْلَ الطَّعَامِ وَ بَعْدَهُ ینْفِی الْفَقْرَ وَ یجْلِبُ الرِّزْق» شستن دست پیش و پس از غذا فقر را زائل نموده و سبب افزایش روزی می گردد. (۲۳)
۲. گرفتن ناخن و شارب در هر جمعه: «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَخْذُ الشَّارِبِ وَ الْأَظْفَارِ وَ غَسْلُ الرَّأْسِ بِالْخِطْمِی یوْمَ الْجُمُعَةِ ینْفِی الْفَقْرَ وَ یزِیدُ فِی الرِّزْقِ» (۲۴) امام صادق (ع): کوتاه کردن سبیل و ناخن و شستن سر با گل خطمی در روز جمعه فقر را زایل و رزق را افزایش می دهد.
۳. شستن سر با گل خطمی: شستن سر با خطمی سبب افزایش روزی می گردد. « غَسْلُ الرَّأْسِ بِالْخِطْمِی یجْلِبُ الرِّزْقَ جَلْباً» (25)
۴. شانه کردن مو: «فَإِنَّ الْمَشْطَ یجْلِبُ الرِّزْقَ وَ یحَسِّنُ الشَّعْر» (۲۶) شانه زدن سبب افزایش روزی و زیبا شدن مو می گردد.
۵. خلال کردن دندان ها: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص تَخَلَّلُوا عَلَی أَثْرِ الطَّعَامِ فَإِنَّهُ مَصَحَّةٌ لِلْفَمِ وَ النَّوَاجِدِ وَ یجْلِبُ الرِّزْقَ عَلَی الْعَبْدِ» (۲۷) پس از غذا دندان های خود را خلال کنید که سبب سلامتی دهان و دندان ها و افزایش روزی می گردد.
۶. شستن سر با سدر: امام رضا (ع): شستن سر با سدر سبب افزایش روزی می گردد. «أَبَا الْحَسَنِ ع یقُولُ غَسْلُ الرَّأْسِ بِالسِّدْرِ یجْلِبُ الرِّزْقَ جَلْباً» (۲۸)
۷. شستن ظروف خوراک و غذا
۸. جارو کردن خانه
۹. جارو کردن درب خانه
ازدواج
ازدواج نیز بنابر قول پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ یکی دیگر از عواملی است که می توان به وسیلة آن از خداوند روزی طلبید حضرت می فرمایند: استنزلوا الرزق باالنکاح. به وسیله ازدواج از خداوند روزی بخواهید. (۲۹)
«عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَی النَّبِی ص فَشَکا إِلَیهِ الْحَاجَةَ فَقَالَ تَزَوَّجْ فَتَزَوَّجَ فَوُسِّعَ عَلَیهِ» امام صادق (ع): روزی شخصی خدمت رسول خدا آمد و از نیازمندی شکایت کرد. حضرت فرمود ازدواج کن، پس ازدواج کرد و دستش باز شد. (۳۰)
«أَنَّ رَجُلًا أَتَی النَّبِی ص فَشَکا إِلَیهِ الْحَاجَةَ فَأَمَرَهُ بِالتَّزْوِیجِ فَفَعَلَ ثُمَّ أَتَاهُ فَشَکا إِلَیهِ الْحَاجَةَ فَأَمَرَهُ بِالتَّزْوِیجِ حَتَّی أَمَرَهُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع [نَعَمْ] هُوَ حَقٌّ ثُمَّ قَالَ الرِّزْقُ مَعَ النِّسَاءِ وَ الْعِیالِ» امام صادق (ع): مردی خدمت رسول خدا (ص) آمد و از نیازمندی شکایت کرد. حضرت دستور داد ازدواج کند، آن مرد ازدواج کرد، سپس دو باره آمد و شکایت و بازهم حضرت او را به ازدواج دستور داد. سه بار این دستور تکرار شد. امام صادق می فرماید این دستور درست است زیرا روزی همراه با زنان و عیال است. (۳۱)
زینت و آرایش
زینت و آرایش همانند نظافت سبب افزایش روزی می شود. در روایات مصادق مختلفی از آراستگی مطرح شده است:
۱. انگشتر عقیق در دست کردن
۲. انگشتر یاقوت در دست کردن
۳. انگشتر فیروزه در دست کردن
سایر عوامل
در روایات موارد دیگری نیز به عنوان عوامل افزایش روزی مطرح شده اند که در دسته بندی های فوق جای نمی گیرند. این موارد عبارتند از:
۱. گذاشتن سرکه در خانه
۲. خوردن کاسنی
۳. حرف نزدن در توالت
۴. حرف حقّ زدن
۵. خطّ زیبا
۶. بیان خوش
عوامل کاهش روزی
گناه
گناه یکی از عوامل مهمی است که سبب کاهش روزی می گردد: امام باقر (ع) می فرماید، بنده ای گناه می کند پس روزی او کاهش می یابد. «أَبِی جَعْفَرٍ (ع) قَالَ إِنَّ الْعَبْدَ لَیذْنِبُ الذَّنْبَ فَیزْوَی عَنْهُ الرِّزْقُ» (۳۲)
امام صادق (ع) نیز می فرماید گناه بنده را از روزی محروم می کند. «مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یقُولُ إِنَّ الذَّنْبَ یحْرِمُ الْعَبْدَ الرِّزْق» (۳۳)
زنا: امام صادق (ع) در توضیح انواع گناهان می فرماید گناهی که سبب کاهش روزی می گردد زنا است. «وَ الَّتِی تَحْبِسُ الرِّزْقَ الزِّنَا» (۳۴)
اسراف و احتکار
نیز از عواملی که موجب فقر و تنگدستی می شود اسراف و احتکار است حضرت علی ـ علیه السلام ـ در این باره می فرمایند: سبب الفقر الأسراف. (۳۵) باعث فقر و تنگدستی اسراف است و دربارة احتکار کننده، می فرماید: المحتکر محروم مِن نعمه: احتکار کننده از نعمت محروم است.
ضعف عبادت و معنوی
همانطور که داشتن معنویت سبب افزایش روزی می شود. کاهش معنویت و دوری از خدا سبب کاهش روزی می شود. در روایات مواردی از فقدان معنویت به صورت صریح ذکر شده است:
۱. دعا نکردن برای پدر و مادر
۲. سبک شمردن نماز
۳. عجله کردن در خروج از مسجد
بی احترامی به دیگران
بی احترامی به دیگران می تواند از عوامل کاهش روزی باشد. زمانی که فرد به دیگران احترام نمی گذارد از نظر اجتماعی شأن و مقامش ضعیف می شود و از چشم دیگران می افتد و در نتیجه احتمال دارد که کسب و کار مناسبی به دست نیاورد یا در آن موفق نشود. در روایات مواردی از بی احترامی به عنوان کاهش دهنده روزی مطرح شده است:
۱. پدر و مادر را با اسم صدا زدن
۲. جلوتر از پیرها و بزرگان راه رفتن
رعایت نکردن نظافت
همانطور که رعایت نظافت سبب افزایش روزی می شود، عدم رعایت آن باعث کاهش روزی خواهد شد. در روایات مواردی متعددی مطرح شده اند که به عدم رعایت نظافت مربوط می شود:
۱. ادرار در حمام
۲. خلال کردن با چوب گز
۳. گذاشتن خاکروبه در خانه
۴. وجود تار عنکبوت در خانه
۵. عدم شستشوی دست ها در وقت غذا خوردن
۶. نشسته گذاشتن ظروف
۷. قرار ندادن سر پوش روی ظرف آب
۸. جارو کردن خانه با پارچه یا لباس
۹. شستن اعضای بدن در مستراح
۱۰. شستن دست ها با خاک
۱۱. شانه کردن با شانه شکسته
بی مبالاتی در کارها
بی مبالاتی در کارها و رعایت نکردن آداب و شئون اخلاقی و رفتاری می تواند از عوامل کاهش روزی باشند. در روایات موارد به عنوان عوامل کاهش روزی مطرح شده اند که می توانند به بی مبالاتی در کارها و نداشتن نظم مربوط می شود:
۱. غذا خوردن در حال جنابت
۲. ایستاده شانه کردن مو
۳. اهانت به خرده های نان
۴. خشک کردن اعضای بدن با دامن یا آستین لباس
۵. نشستن بر درگاه و آستانة خانه
۶. ناخن را با دندان چیدن
۷. در حالت ایستاده شلوار پوشیدن
بی نظمی
نداشتن نظم و برنامه در زندگی یکی از عوامل مهم کاهش روزی است. کسی که یک روز صبح زود سر کار می رود روزی دیگر حوالی ظهر سر کار می رود، سه روز خوب کار می کند، دو روز اصلا دست به کار نمی زند. چنین فردی نظم ندارد و تقریبا روشن است که در مسأله خرج زندگی با مشکل مواجه می شود.
در روایات مواردی به عنوان عوامل کاهش روزی مطرح شده اند که می توان آنها را به نظم در زندگی مربوط دانست:
۱. خوابیدن پیش از طلوع آفتاب
۲. خوابیدن بین نماز مغرب و عشا
۳. خوابیده غذا خوردن
۴. دوختن لباس در حالی که بر بدن است
۵. نوشتن با قلم گره دار و شکسته
۶. وضو گرفتن در مستراح و آبریزگاه
۷. جاروکردن خانه هنگام شب
۸. مشخص نکردن در آمد و عدم اعتدال در زندگی
عوامل امنیتی
اگر کسی در زندگی مسائل امنیتی را رعایت نکند. اموال خود را در جای امن قرار ندهد، احتمال زیاد وجود دارد که به دلیل سرقت و مفقود شدن اموال دچار ورشکستگی و فقر گردد. در روایات مواردی ذکر شده اند که به بعد امنیتی زندگی مربوط می شود:
۱. صبح زود به بازار رفتن
۲. دیر از بازار خارج شدن و تا هنگام شب ماندن
با توجه به وضعیت بازارها در زمان قدیم احتمال زیاد وجود دارد که زود رفتن به بازار یعنی پیش از دیگران یا دیر به خانه برگشتن امنیت فرد را به خطر انداخته و احتمال سرقت مال او را در راه یا هنگام کاسبی افزایش دهد. و گرنه از لحاظ ظاهری زود به بازار رفتن و دیر به خانه بر گشتن از مصادق تلاش و کار زیاد است. در حالیکه در روایات دیگر تلاش و کار زیاد را از عوامل افزایش روزی دانسته اند. همچنین در برخی روایات سحر خیز بودن و زود سر کار رفتن را را از عوامل افزایش روزی دانسته اند. پس این موارد به دلیل مسائل امنیتی از عوامل کاهش روزی مطرح شده اند.
بخل و خست
در روایات مواردی به عنوان عوامل فقر ذکر شده اند به بخل و خست انسان مربوط می شوند:
۱. زندگی در خانه کوچک (۳۶)
۲. اظهار فقر و تنگدستی کردن
۳. ردّ کردن فقیر در هنگام شب
سایر عوامل
۱. لعنت کردن اولاد
۲. سوزاندن پوست پیاز و سیر
۳. غذا خوردن بعد از آرغ زدن
۴. گوش دادن زیاد به آواز.
۵. زیاد حرف زدن
۶. تنبلی و سستی در کارها
عوامل مختلف افزایش روزی و عوامل فقر در یک روایت
بسیاری از مواردی که در بالا ذکر شد و شاهد روایی برای آنها اقامه نگردید در این روایت به عنوان عامل افزایش روزی یا عوامل فقر ذکر شده اند.
«سَعِیدِ بْنِ عِلَاقَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع یقُولُ تَرْک نَسْجِ الْعَنْکبُوتِ فِی الْبَیتِ یورِثُ الْفَقْرَ وَ الْبَوْلُ فِی الْحَمَّامِ یورِثُ الْفَقْرَ وَ الْأَکلُ عَلَی الْجَنَابَةِ یورِثُ الْفَقْرَ وَ التَّخَلُّلُ بِالطَّرْفَاءِ یورِثُ الْفَقْرَ وَ التَّمَشُّطُ مِنْ قِیامٍ یورِثُ الْفَقْرَ وَ تَرْک الْقُمَامَةِ فِی الْبَیتِ یورِثُ الْفَقْرَ وَ الْیمِینُ الْفَاجِرَةُ تُورِثُ الْفَقْرَ وَ الزِّنَا یورِثُ الْفَقْرَ وَ إِظْهَارُ الْحِرْصِ یورِثُ الْفَقْرَ وَ النَّوْمُ بَینَ الْعِشَاءَینِ یورِثُ الْفَقْرَ وَ النَّوْمُ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ یورِثُ الْفَقْرَ وَ اعْتِیادُ الْکذِبِ یورِثُ الْفَقْرَ وَ کثْرَةُ الِاسْتِمَاعِ إِلَی الْغِنَاءِ یورِثُ الْفَقْرَ وَ رَدُّ السَّائِلِ الذَّکرِ بِاللَّیلِ یورِثُ الْفَقْرَ وَ تَرْک التَّقْدِیرِ فِی الْمَعِیشَةِ یورِثُ الْفَقْرَ وَ قَطِیعَةُ الرَّحِمِ تُورِثُ الْفَقْرَ ثُمَّ قَالَ ع أَ لَا أُنَبِّئُکمْ بَعْدَ ذَلِک بِمَا یزِیدُ فِی الرِّزْقِ قَالُوا بَلَی یا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ الْجَمْعُ بَینَ الصَّلَاتَینِ یزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ التَّعْقِیبُ بَعْدَ الْغَدَاةِ وَ بَعْدَ الْعَصْرِ یزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ تَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ کسْحُ الْفِنَاءِ یزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ مُوَاسَاةُ الْأَخِ فِی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ الْبُکورُ فِی طَلَبِ الرِّزْقِ یزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ الِاسْتِغْفَارُ یزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ اسْتِعْمَالُ الْأَمَانَةِ یزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ قَوْلُ الْحَقِّ یزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ إِجَابَةُ الْمُؤَذِّنِ تَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ تَرْک الْکلَامِ عَلَی الْخَلَاءِ یزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ تَرْک الْحِرْصِ یزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ شُکرُ الْمُنْعِمِ یزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ اجْتِنَابُ الْیمِینِ الْکاذِبَةِ یزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ الْوُضُوءُ قَبْلَ الطَّعَامِ یزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ أَکلُ مَا یسْقُطُ مِنَ الْخِوَانِ یزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ مَنْ سَبَّحَ اللَّهَ کلَّ یوْمٍ ثَلَاثِینَ مَرَّةً دَفَعَ اللَّهُ عَنْهُ سَبْعِینَ نَوْعاً مِنَ الْبَلَاءِ أَیسَرُهَا الْفَقْرُ» (۳۷)
1- خصال: تا امیر مؤمنان (ع) که می‌فرمود: رها کردن تار عنکبوت در خانه ها فقر آورد، ادرار در حمام فقر آورد، خوردن در حال جنابت فقر آورد، خلال کردن با چوب گز فقر آورد، شانه زدن ایستاده فقر آورد، گذاشتن خاکروبه در خانه فقر آورد، سوگند دروغ فقر آورد، زنا فقر آورد، آزمندی آشکار فقر آورد، خواب میان نماز مغرب و عشاء فقر آورد، خواب پیش از طلوع خورشید فقر آورد، عادت به دروغ فقر آورد، گوش دادن زیاد به موسیقی فقر آورد، رد مرد گدا در شب فقر آورد، بی برنامه بودن وضع زندگی فقر آورد، و قطع صله رحم فقر آورد سپس فرمود: پس از این شما را آگاه نکنم از آنچه در روزی فزاید؟ گفتتند بلی یا امیر المؤمنین (ع) فرمود جمع میان دو نماز روزی فزاید، تعقیب پس از نماز صبح و عصر، روزی فزاید، صله رحم روزی فزاید، جارو کردن جلو در روزی فزاید، همدردی با برادران برای خدا روزی فزاید (بدنبال آنها بر شمرد) صبح زود بطلب روزی رفتن، و استغفار از گناه، و امانتداری، و حقگوئی، و حکایت اذان، و سخن نگفتن در بیت الخلاء و ترک حرص، و شکر منعم، و دوری از سوگند دروغ، و وضوء پیش از خوراک، خوردن خرده نان هایی که از سفره می ریزد، و هر کس هر روز سی بار تسبیح گوید خدا عز و جل هفتاد نوع بلا از او رفع کند که آسانتر همه فقر است (۳۸).
****************************************************************
پی نوشت:
۱. نجم:53-39.
۲. طه:20-15.
۳. صابری یزدی، علی رضا، حکم الظاهره، نشر سازمان تبلیغات، 1372، ص 470.
۴. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، مؤسسة آل البیت، ج17، ص 7، ح 21845.
۵. وسائل الشیعه، ج17، ح2185.
۶. حکم الظاهره، همان، ص470، ح 4678.
۷. - بحارالانوار، ج100، ص21.
۸. - کافی، ج2، ص507.
۹. - تهذیب الاحکام، ج6، ص45.
۱۰. - تهذیب الاحکام، ج6، ص42.
۱۱. حکم الظاهره، همان، ص478، ح4732.
۱۲. حکم الظاهره، همان، ص 479، ح 4739.
۱۳. حکم الظاهره، همان، ص 475، ح 4711.
۱۴. - بحار الانوار، ج75، ص: 183
۱۵. سبا:39.
۱۶. حدید:12.
۱۷. زاهدی، محمد، مقدمه ای بر خدمات اجتماعی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، 1370، ص 75.
۱۸. - کافی، ج2، ص666.
۱۹. - کافی، ج2، ص157.
۲۰. - کافی، ج5، ص133.
۲۱. - کافی، ج5، ص315.
۲۲. - وسائل الشیعه، ج5، ص7.
۲۳. - مستدرک الوسائل، ج16، 269.
۲۴. - کافی، ج3، ص418
۲۵. - وسائل الشیعه، ج2، ص62.
۲۶. - وسائل الشیعه، ج2، ص121.
۲۷. - مستدرک الوسائل، ج16،ص318.
۲۸. - کافی، ج6، ص504.
۲۹. نهج الفصاحه، ص 92.
۳۰. - کافی، ج5، ص330.
۳۱. - کافی، ج5، ص330.
۳۲. - کافی، ج2، ص270.
۳۳. - کافی، ج2، ص271.
۳۴. - کافی، ج2، ص447.
۳۵. حکم الظاهره، همان، ص 492، ح 4829.
۳۶. ابرقویی، ولی الله، آداب معنوی، انتشارات میراث ماندگار، چاپ اول، 1380، ص64.
۳۷. - خصال، ج2، ص504. بحارالانوار، ج73، ص315.
۳۸. - ترجمه از محمد باقر کمره ای، آداب و سنن-ترجمه جلد شانزدهم بحار الانوار، ص: 200.
