«فتح قدسی و آثار آن»
«فتح قدسی و آثار آن»
«فتح قدسی و آثار آن»
یکی از مهم ترین مباحثی که در طول تاریخ اسلام میان اندیشمندان و علمای دین مطرح بوده است کیفیت تفسیر و فهم آیات الهی است. این پرسش همواره در اذهان آن ها وجود داشته که با چه روشی باید آیات الهی را فهمید و با چه ملاک هایی باید فهم خود را سنجید. به طور مثال اهل حدیث تنها روش صحیح فهم آیات را رجوع به روایات می دانند؛ عده ای از متأخرین هم تنها روش صحیح تفسیر و فهم قرآن را روش علمی دانسته اند؛ برخی از مفسران نیز روش عقلی را تنها راه صحیح فهم قرآن دانسته اند.
روش عرفا نیز روش تفسیر انفسی است. عرفا از این جهت که به عالم انفسی ـ در مقابل عالم آفاقی (۱) ـ عنایت ویژه ای داشته اند آیات قرآن را هم غالباً در محدوده فضای عالم انفسی تفسیر کرده اند. توجه به مراتب نفس انسانی، کیفیت سیر و سلوک، مشاهدات عرفانی و تأثیر آن در فهم آیات، از ویژگی های تفسیر انفسی است. از این رو، عرفا، علاوه بر توجه فراوان به آیاتی که در رابطه با سیر انفسی است، به تأویل آیات بسیار اهمیت داده و تلاش کرده اند آیات را به نحوی به معانی باطنی تأویل برند. بنابراین، مراد از «تفسیر انفسی» در حقیقت تفسیر عرفانی و باطنی آیات قرآنی است.
۱) منظور از «آیات آفاقى» همچون آفرینش خورشید و ماه و ستارگان با نظام دقیقى که بر آنها حاکم است، و آفرینش انواع جانداران و گیاهان و کوهها و دریاها با عجایب و شگفتیهاى بیشمارش، و موجودات گوناگون اسرارآمیزش، که هر زمان راز تازهاى از خلقت آنها کشف میشود، و هر یک آیه و نشانه است بر حقانیت ذات پاک او.