ما و آینده (مصاحبه جبهه فکری و فرهنگی انقلاب با استاد طاهرزاده) قسمت سوم

 

«ما و آینده»

 

«مصاحبة جبهة فکری و فرهنگی انقلاب با استاد طاهرزاده»

 

«قسمت سوم»

 

سؤال: همین جمله‌ای که می‌فرمایید: «زمانه تغییر کرده و با روش دیگری باید رابطه ها را در بین خود تعریف کنیم». مطلبی نیست که بزرگوارانِ هم‌نسل شما آن را قبول کنند. آیا می‌توان امیدوار بود تا آن‌چه را شما تحت عنوان گفت و گو در این زمان مطرح می‌کنید با آن افراد به میان آورد و آن‌ها بپذیرند که نباید بر گفته‌ی خود اصرار بورزند و انتظار داشته باشند بقیه قبول کنند؟ آیا فکر می‌کنید آن بزرگواران حاضرند نسبت به سخنان نسل‌های بعدی فکر کنند، به امید آن‌که به قول شما در آن گفت‌وگو، حقیقت به ظهور آید؟

قرآن و برکات فهم تاریخی

جواب: اول از همه این نکته فراموش نشود که باید نسبت به عرایض و نظرات بنده مناقشه کنید تا گفتگو و دیالوگ‌مان بستر تولد فکری شود که تا کنون غایب بود، به شرطی که گمان نکنیم مناقشه امری است منفی. عمده، شرایطی است که باید در آن شرایط سخن گفت. قرآن هم در راستای تغییر شرایط، حکم خود را هم تغییر می‌دهد. اگر به آیه‌ی ۵ سوره‌ی مائده نظر کنید می‌بینید که می‌فرماید: «اَلْیَوْم اُحِلَّ لَکُمْ الطَّیبات» امروز طیّبات برای شما حلال شده است. در حالی‌که همیشه طیّبات حلال بوده است، پس از آن به موضوع دیگری اشاره دارد که: «وَ طَعَامُ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ حِلٌّ لَکُمْ» و طعام اهل کتاب را که تا دیروز می‌گفتیم نخورید و از آن‌ها حذر نمایید، برایتان حلال شده است و علاوه بر این «الْمُحْصَنَاتُ مِنَ الْمُومِنات» زنان مسلمان که برایتان حلال بود. «الْمُحْصَنَاتُ مِنَ الَّذینَ أُوتُوا الْکِتابَ» زنان پاکدامنِ اهل کتاب هم برایتان حلال شد. ابتدا در آیه‌ی سوم سوره‌ی مائده فرمود: «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ» تا دیروز نمی‌دانستیم رهبر آینده کیست اما هم اکنون معلوم شد. حال در شرایط جدید که هویتی خاص پیدا کردید ارتباط با اهل کتاب در حد استفاده از طعام آن‌ها و ازدواج با زنان آن‌ها شما را در شخصیت اسلامی‌تان استحاله نمی‌کند. «اَلْیَوْم» دوم که حلال‌بودن طعام اهل کتاب و ازدواج با زنان آن‌ها است، برای ادامه‌ی اسلام در هویت تمدنی‌اش لازم بود. به گفته‌ی علامه‌ی طباطبایی «رحمة‌اللّه‌علیه»: تا دیروز می‌گفت از زنان اهل کتاب حذر کنید ولی در حال حاضر آن قدر استحکام پیدا کرده‌اید و آنقدر در امور خود به هویت مستقلِ تعریف‌شده دست پیدا کرده‌اید که از همان خانمی که تا دیروز باید از آن حذر می‌کردید، امروز می توانید از او بچه‌دار هم بشوید، زیرا در این تاریخ معاشرت مسلمانان با اهل کتاب، منجر به دادن هویت دینی به آن‌ها می شود. ملاحظه کنید، همان اسلامی که تا دیروز در آن شرایطِ تاریخی یک حرف دارد امروز در شرایط تاریخی جدید حرف دیگری دارد و نسبت به شرایط تاریخی جامعه بی‌تفاوت نیست. علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: خداوند در این آیه می‌داند مسلمانان عادی می‌خواهند در تاریخ و شرایط گذاشته بمانند و به همین جهت با واژه‌ی «اَلْیَوْم» سخن خود را به میان می‌آورد. اگر ما قرآن را قبول داریم باید گاهی با نگاه جدیدی مسائل را ببینیم و برای آن‌ها ارزش قائل شویم.

 

نظر بنده این است که اکنون انقلاب اسلامی در حدّی در جهان جا افتاده است که شما دیگر مشکلات بیست‌سال گذشته را در مقابل خود ندارید، باید فکر کنیم چگونه در این تاریخ عمل کنیم. جنگ بدر را در نظر بگیرید که کفار با محاصره‌ی مدینه بقای اسلام را به خطر انداخته بودند. خداوند در این شرایط می فرماید: «فَإِذا لَقِیتُمُ الَّذِینَ کَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقَابِ» (محمد/4) چون با کفار روبه‌رو شدید گردن‌هایشان را بزنید. ولی پس از سال‌ها در جنگ احزاب پیامبر «صلوات‌اللّه‌علیه‌وآله» به کمک یکی از یارانشان کاری کردند که دشمن بدون هیچ نتیجه‌ای و بدون هیچ‌گونه درگیری به مکه برگشت. چون دیگر نیاز نبود برای اثبات هویت خود با این افراد بجنگیم. شرایط طوری در حال پیشرفت بود که پس از یک‌سال مکه هم بدون جنگ و درگیری فتح شد. تا دیروز اگر با دشمنِ ‌متجاوز مقاتله نمی‌کردیم این کار جلو نمی‌رفت، حتی در جنگ بدر نباید اسیر می‌گرفتیم و به اندازه‌ای که در جنگ بدر از آن‌ها اسیر گرفتیم در جنگ بعدی یعنی جنگ اُحد از ما شهید گرفتند.

انقلاب اسلامی و گوهر هویت‌بخشی

همه‌ی عرض بنده این است که مواظب باشید در چه تاریخی تنفس می‌کنید، مسلّم فرهنگ آینده از آنِ ماست و هویت ها به سود هویت انقلاب اسلامی تغییر جهت می‌دهد. ملاحظه کردید چگونه خانم مریلا زارعی بعد از فیلم شیار ۱۴۳ متوجه شد خود را با چه هویتی ادامه دهد. البته باید از او به اندازه خودش توقع داشت، ما متوجه نبودیم بسیاری از آن‌هایی که با تنگ‌نظری‌های خود از خود راندیم، خودشان با اختیار خودشان هویتی که انقلاب اسلامی برای بشر این دوران به میان آورده بود را می‌پسندیدند. تندروی‌های امثال مخملباف‌ها با سطحی‌نگری‌هایشان ضربه به آبروی انقلاب اسلامی و حضرت امام زد و بعد هم فرار کردند و رفتند اروپا.

هویت انقلاب اسلامی طوری است که بشرِ این دوران آن را می‌طلبد، چیزی است که به دنبال آن است فراموش نکنیم که انقلاب اسلامی عطای الهی است و عطای الهی اولاً: پایدار است. ثانیاً: یک پدیده آغازین است. یعنی راه جدیدی را در مقابل بشر می‌گشاید، راهی که ادامه‌ی مدرنیته نیست تا مثل انقلاب الجزایر پس از مدتی از نشاط و تحرک بیفتد، آن انقلاب حرکتی آغازین نبود، طالب استقلال از فرانسه بودند تا خودشان کشور مدرنی باشند و لذا عطای الهی به حساب نمی‌آمد تا پایدار بماند.